Το δυναμικό υπερηχογράφημα είναι υπερηχογράφημα καρδιάς κατά τη διάρκεια κόπωσης, η οποία προκαλείται με τη χρήση ειδικού φαρμάκου (ντομπουταμίνη) που χορηγείται ενδοφλεβίως.
Χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της καρδιακής λειτουργίας και κυρίως (α) για τη πρώιμη ανίχνευση της στεφανιαίας νόσου και (β) για την αναίμακτη παρακολούθηση της έκβασης θεραπείας εκείνων των ασθενών που έχουν υποβληθεί σε κάποια θεραπεία επαναιμάτωσης (αγγειοπλαστική ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη).
Η προγνωστική και διαγνωστική του αξία είναι παρόμοια με το σπινθηρογράφημα αιμάτωσης του μυοκαρδίου αλλά με πλεονεκτήματα όπως: λιγότερο κόστος, απουσία ακτινοβολίας για το προσωπικό και τον ασθενή και τέλος χωρίς περιβαλλοντική επιβάρυνση μέσω αποβλήτων. Ανιχνεύει τη μείωση της αιματικής ροής στο μυοκάρδιο (ισχαιμία) που οφείλεται σε στένωση των στεφανιαίων αρτηριών και τα αποτελέσματα παρέχονται άμεσα στον εξεταζόμενο.
Το stress echo έχει ιδιαίτερα υψηλή διαγνωστική αξία. Η αξιοπιστία της εξέτασης στη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου είναι >80-90% όταν διενεργείται από εξειδικευμένο καρδιολόγο.
Διαδικασία εξέτασης
Το stress echo είναι μια εξέταση φιλική προς τον εξεταζόμενο. Προηγείται καλή λήψη του ιστορικού από τον ιατρό και στη συνέχεια γίνεται ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας και μέτρηση της αρτηριακής πίεσης. Στη συνέχεια τοποθετείται περιφερική γραμμή (φλέβα) στο χέρι για την χορήγηση της ντομπουταμίνης.
Το φάρμακο αυτό προκαλεί ταχυκαρδία, δηλαδή κάνει την καρδιά να χτυπά δυνατά και γρήγορα, σαν να υφίσταται κόπωση. Καθώς αυξάνεται προοδευτικά η καρδιακή συχνότητα με την αύξηση της δόσης του φαρμάκου, λαμβάνονται συνεχόμενες εικόνες της καρδιάς (υπερηχογραφικές λήψεις). Οι εικόνες αυτές στο τέλος της εξέτασης συγκρίνονται με τις αντίστοιχες αρχικές (ηρεμίας) και δείχνουν αν κάποιο τμήμα της καρδιάς δυσλειτουργεί καθώς αυξάνει η καρδιακή συχνότητα (δηλαδή καθώς κουράζεται η καρδιά). Σε περίπτωση δυσλειτουργίας τμήματος της καρδιάς, σημαίνει ότι αυτό δεν αιματώνεται επαρκώς από την αντίστοιχη στεφανιαία αρτηρία (λόγω στένωσης αυτής).
Ανά τακτά χρονικά διαστήματα μετράται η αρτηριακή πίεση ενώ παρακολουθείται συνεχώς ο καρδιακός ρυθμός και ο κορεσμός οξυγόνου. Η εξέταση ολοκληρώνεται όταν η καρδιακή συχνότητα φτάσει στην επιθυμητή για την ηλικία του εξεταζόμενου ή όταν εμφανιστούν στηθαγχικά ενοχλήματα.
Προετοιμασία εξέτασης
Δεν απαιτείται ιδιαίτερη προετοιμασία. Επειδή όμως είναι κόπωση για την καρδιά, ο εξεταζόμενος καλό είναι να μην έχει καταναλώσει μεγάλη ποσότητα τροφής (μπορεί να έχει προηγηθεί ένα ελαφρύ πρωινό μια έως δύο ώρες προ της εξέτασης – για το νερό δεν υπάρχει περιορισμός) και να μην έχει καπνίσει (για τους καπνιστές).
Από την προηγούμενη ημέρα της εξέτασης θα πρέπει να έχει γίνει διακοπή φαρμάκων που μειώνουν την καρδιακή συχνότητα ενώ τα αυτοκόλλητα επιθέματα νιτρωδών πρέπει να αφαιρούνται μια ώρα προ της εξέτασης. Αντιθέτως εάν υπάρχει κολπική μαρμαρυγή συνιστάται να μην διακοπούν αυτά τα φάρμακα την προηγούμενη ημέρα αλλά να μην ληφθούν την ημέρα της εξέτασης.
Καλό είναι ο εξεταζόμενος να γνωρίζει τα φάρμακα που λαμβάνει (και να τα έχει μαζί του). Οι διαβητικοί καλό είναι να μην λάβουν ινσουλίνη ή τα αντιδιαβητικά δισκία τους την ημέρα της εξέτασης και να έρχονται σε επικοινωνία με τον γιατρό τους προ αυτής.
Σε ποιους ενδείκνυται το stress echo
Σε συμπτωματικούς ή ασυμπτωματικούς ασθενείς με πολλούς από τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου (κάπνισμα, χοληστερίνη, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, παχυσαρκία) για αρχική διάγνωση.
Για παρακολούθηση γνωστής στεφανιαίας νόσου (π.χ. μετά από by pass ή αγγειοπλαστική στεφανιαίων).
Σε ασθενείς με κινητικά προβλήματα που δεν μπορούν να υποβληθούν σε απλή δοκιμασία κόπωσης σε κυλιόμενο τάπητα στα πλαίσια προ-εγχειρητικού ελέγχου.
Σε ασθενείς με πρωτοεμφανισθείσα καρδιακή ανεπάρκεια για εκτίμηση λειτουργικής ικανότητας.
Εκτίμηση λειτουργικότητας βαλβίδων (π.χ στένωση αορτικής).
Υπάρχουν παρενέργειες ή κίνδυνοι από την εξέταση;
Το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει αίσθημα ζάλης ή τρόμου ή ένα ελαφρύ πονοκέφαλο, παρενέργειες που είναι αθώες και θα περάσουν άμεσα με την διακοπή αυτού.
Ο εξεταζόμενος θα νιώσει ταχυπαλμία ή/και κούραση: αυτό είναι το ζητούμενο όμως της εξέτασης.
Μπορεί να αυξηθεί η αρτηριακή πίεση ή να εμφανιστούν αρρυθμίες (π.χ έκτακτες συστολές ή σπανιότερα κολπική μαρμαρυγή), που αντιμετωπίζονται άμεσα από το εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό.
Στο τέλος της εξέτασης χορηγείται ενδοφλέβια φάρμακο που επιβραδύνει την καρδιά και ο εξεταζόμενος παραμένει για περίπου 15-30 λεπτά στο χώρο αναμονής για παρακολούθηση.
Το αποτέλεσμα του τεστ είναι άμεσα διαθέσιμο μετά το πέρας της εξέτασης. Επίσης, ένα από τα ουσιαστικά πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης μεθόδου είναι πως δεν υπάρχει καμία επιβάρυνση σε ακτινοβολία ή ραδιενέργεια για τον ασθενή και τους γύρω του.
Συμπερασματικά
Το stress echo είναι μια εξέταση ασφαλής, φιλική, χωρίς ακτινοβολία, που δεν απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία και έχει υψηλή διαγνωστική και προγνωστική αξία.